برگرفته از راديو فردا و زمانه
همزمان با شب یلدا، اعتراضات شبانه خیابانی در تهران، سنندج، و سقز ادامه داشت. در بیشتر شهرهایی که کشته داده بودند، مراسم شب یلدا بر مزار جان‌باختگان برگزار شد.
یک جمعه‌‌ی خشم دیگر در زاهدان: علیه اعدام
*
در شهرهای تهران، قزوین، آمل، شاهین‌شهر، سنندج، بوکان، و دیواندره، مردم برای ادای احترام به آرامستان‌های شهر و مزار جان‌باختگان اعتراضات اخیر رفتند که پس از قتل دولتی ژینا امینی پیش از سه ماه است ادامه دارد.
مراسم چهلم هیمن حمزه در روستای بیوران از توابع سردشت، تبدیل به راهپیمایی اعتراضی شد.
در قزوین، در روستای رحمت‌آباد، خانواده جواد حیدری یلدا را بر مزار او برگزار کردند. او روز پنج‌شنبه ۳۱ شهریور در نزدیکی پارک ملت قزوین، مورد اصابت گلوله نیروهای سرکوب قرار گرفت و به دلیل عدم رسیدگی پزشکی، جان باخت. خواهر جواد حیدری، فاطمه حیدری، در توییتر در شب یلدا نوشت:
«طولانی ترین شب؟! شبی بود که تا غروب فردا وجب به وجب شهر را گشتیم تا او را پیدا کنیم و‌پس از آن دیگر روز نشد شب بود و شب بود و شب…»
بستگان غزاله چلابی، از کشته‌شدگان آمل هم یلدا را بر مزار او برگزار کردند. غزاله چلابی در ۳۰ شهریور ۱۴۰۱ در آمل با شلیک مستقیم یک مأمور سرکوب به سرش، کشته شد.
دوستان و عزیزان محمدحسن ترکمان در شب یلدا به مزار او در شاهین‌شهر رفتند و یادش را گرامی داشتند. محمدحسن ترکمان اهل شاهین‌شهر، دانشجوی ۲۶ ساله بود و در ۳۰ شهریور در بابل، جایی که درس می‌خواند، با شلیک نیروهای سرکوب کشته شد.
کاملیا سجادیان، مادر محمدحسن ترکمان شب یلدا یک نوشته به یاد پسرش در اینستاگرام منتشر کرد و نوشت:
«به دنیا بگویید کاملیا سجادیان مادر محمدحسن زنده می‌ماند تا تقاص خون پسرش را بگیرد… به دنیا بگویید مادر محمدحسن برای ایران مادری می‌کند. به دنیا بگویید مادر محمدحسن خاک و خانه ظلم را یک تنه به توبره می‌کشد… به دنیا بگویید مادر محمدحسن تیر خلاصشان می‌شود.»
در شب چهارشنبه ۳۰ آذر، و همزمان با شب یلدا، اعتراضات شبانه خیابانی در تهران، سنندج، و سقز ادامه داشت. در بیشتر شهرهایی که کشته داده بودند، مراسم شب یلدا بر مزار جان‌باختگان برگزار شد.
تهران، سوگوار و خشمگین در شب یلدا
در محله سعادت‌آباد تهران، معترضان در شب ۳۰ آذر با آوردن سطل زباله به میان خیابان، سنگربندی کردند و با روشن کردن آتش شعار دادند: «مرگ بر دیکتاتور» و «امسال سال خونه سیدعلی سرنگونه».
همزمان، شهروندان ساکن سعادت‌آباد از منازل خود علیه حکومت شعار دادند.
در شهرک اکباتان، همراه با شب یلدا از حوالی ساعت ۲۱، ساکنان از خانه‌های خود سرودهای انقلابی پخش کردند و علیه حکومت در فاز یک، دو و سه این شهرک شعار دادند.
شهرک اکباتان برای چندین شب متوالی شعارهای اقتصادی و شعارهایی در حمایت از انقلاب دادند. روز گذشته، اکباتانی‌ها شعار داده بودند: «فقر، فساد، گرونی، می‌ریم تا سرنگونی» و «وقتشه انقلابه، راهشم اعتصابه».
شعاردهی علیه حکومت از خانه‌ها، و پخش سرودهای انقلابی و اعتراضی همچنین در محله‌های گیشا، شهرآرا، جنت‌آباد، پونک، و هفت تیر گزارش شد.
در بهشت زهرای تهران، خانواده و دوستان محسن شکاری، اولین معترضی که جمهوری اسلامی در روز ۱۷ آذر اعدام کرد، جمع شدند و بر سر مزار او در شب یلدا شمع روشن کردند.
کسانی که بر سر مزار محسن شکاری جمع شده بودند، مزار او را گل‌باران کردند و پارچه‌ای با شعار «زن، زندگی، آزادی» را به مزار او نهادند.
شب یلدا ۱۴۰۱ همزمان بود با شب تولد و چهلم یلدا آقافضلی، معترض ۱۹ ساله‌ای که پس از آزادی از زندان قرچک ورامین خودکشی کرد.
یلدا آقافضلی روز چهارم آبان در تهران بازداشت و ۱۵ آبان از زندان قرچک ورامین آزاد موقت شد. او به دوستانش گفته بود که روی برگه پرونده‌اش، نیروهای امنیتی و قضایی نوشته بودند: «متهم اظهار پشیمانی نکرد». یلدا آقافضلی روز ۲۰ آبان خودکشی کرد و جان باخت.
او در فایل صوتی‌ای که پیش از مرگ برای دوستش ارسال کرده بود گفته بود که در زندان فراوان او را به‌قصد اعتراف گیری، کتک زدند.
در شب تولد آقافضلی و در شب چله، خانواده یلدا بر سر مزارش رفتند و آنجا مراسم گرفتند. شهر تهران هم به یاد یلدا آقافضلی و معترضان تصویر و نام او را بر بنری نگاشتند و از پلی در بزرگراه همت آویختند.
سنندج به «یاد یاران» آمد
شامگاه ۳۰ آذر و همزمان با شب یلدا، اعتراض‌های شبانه به شکل محله محور در شهر سنندج ادامه یافت. در تصاویر و دست‌کم چهار ویدئو که در شبکه‌ها از خیابان‌های سنندج منتشر شد، معترضان در خیابان با روشن کردن آتش، شعار «مرگ بر دیکتاتور» و «مرگ بر خامنه‌ای» دادند.
اعتراضات در شهر سنندج از روز ۳۰ آذر آغاز شده بود. دانش‌آموزان دبیرستان دخترانه ریحانه سنندج پش از شب یلدا، به یاد جان‌باختگان خیزش ژینا در مدرسه مراسم گرفتند. آنها نام جان‌باختگان اعتراضات اخیر را به دور عکس ژینا (مهسا) امینی نوشتند و سرود «برای» را باهم خواندند.
*
صدای تیراندازی و شعار «مرگ بر خامنه‌ای» در اعتراضات زاهدان – ۲دی
«جمهوری اعدامی» و «جمهوری شیطانی»؛ توصیف معترضان زاهدانی از جمهوری اسلامی
همانند ۱۲ هفته قبل معترضان در زاهدان به خیابان امدند. صدای مخالفت با اعدام بلندتر از هفته‌های قبل بود. در راسک هم گروهی در اعتراض به تداوم بازداشت امام جمعه این شهر علیه حکومت شعار دادند.
زاهدان برای سیزدهمین هفته متوالی صحنه اعتراض بود. معترضان همانند هفته‌های قبل پس از نمازجمعه به خیابان آمدند و علیه علی خامنه‌ای، سپاه پاسداران، بسیج شعار دادند و خواستار توقف اعدام شدند. در راسک هم گروهی از مردم در اعتراض به تدام بازداشت عبدالغفار نقشبندی، امام جمعه این شهر به خیابان آمدند.
عبدالغفار نقشبندی از شخصیت‌های مذهبی سنی‌ها در راسک است که از ده روز قبل پس از احضار به اداره اطلاعات، بازداشت شده است. او از جمله شخصیت‌های مذهبی بود که در افشا و پیگیری تجاوز فرمانده انتظامی چابهار به یک دختر نقش داشت.
همانند تمام ۱۲ هفته قبل جمعیت معترضان در زاهدان چشمگیر بود. آنها این بار به صورت وسیع کاغذنوشته‌هایی در مخالفت با اجرای حکم اعدام را در دست داشتند. نام شعیب میربلوچ‌زهی، جوان ۲۸ ساله بلوچ که به اتهام پرتاب سنگ به محاربه و اعدام محکوم شده است، به کرات بر کاغدها نوشته شده بود.
معترضان بلوچ در طول مسیر شعار دادند: مرگ بر خامنه‌ای، مرگ بر سپاهی و مرگ بر بسیجی. آنها بر روی یک کاغذ علی خامنه‌ای را دیکتاتورترین دیکتاتور تاریخ نامگذاری کردند.
زندانی سیاسی آزاد باید گردد یکی دیگر از شعارهای معترضان بلوچ در زاهدان بود. آنها همچنین خواستار توقف اجرای حکم اعدام بلوچ‌ها و معترضین شدند. معترضان بر روی یک کاغد نوشته بودند: «هموطنان سکوت طناب داریست به گردن ما» و بر کاغذ دیگری هم خطاب به حکومت «اختلاسگر، تجاوزگر، آشوبگر، غارتگر تویی، اعدام منم».
جمهوری اسلامی از مرداد ماه سال جاری دست‌کم ۸۱ زندانی بلوچ را اعدام کرده است. پس از سفر هیئت ویژه علی خامنه‌ای به زاهدان در آبان ماه اجرای حکم اعدام زندانیان بلوچ شتاب بیشتری گرفته است. عبدالحمید اسماعیل‌زهی، امام جمعه سنی‌ها پس از این سفر گفته بود که نباید با زبان تهدید به مردم معترض سخن گفت.
زنان بلوچ در زاهدان همانند هفته قبل با فاصله از معترضان مرد حرکت کردند و شعار دادند «برادر شهیدم خون‌ت رو پس می‌گیرم».
پیش از این دسگوهاران که یک گروه فمنیسیتی بلوچ است در بیانیه و مقاله‌های تحلیلی شخصیت‌های مذهبی وابسته به مدرسه مکی که پایگاه عبدالحمید اسماعیل‌زهی است را هم بخشی از نیروی سرکوب زنان برشمرده بود و گفته بود «زنان بلوچ که سالهاست فعالیت‌های مدنی متنوعی را به شکل مستقل و در سکوت پیش می‌بردند، جزو نخستین کسانی بودند که دستگاه سرکوب، حتی پیش از آغاز اعتراضات در سیستان و بلوچستان، و با نخستین جرقه‌های خیزش‌های سراسری به مدد دستگاه سرکوب هم‌پیمان دولت، یعنی ملاها و ریش‌سفیدان، وادار به سکوت شدند.»
اسماعیل‌زهی، امام جمعه زاهدان که سال قبل از به قدرت رسیدن طالبان در افغانستان حمایت کرده بود و همین سبب شد کانون مدافعان حقوق بشر ایران جایزه «تلاشگر حقوق بشر» را که در سال ۱۳۹۳ به او داده بود، پس بگیرد، دوم دی برای نخستین بار از طالبان به دلیل منع تحصیل زنان انتقاد کرد. او گفت: «علم مرد و زن ندارد».
موضع‌گیری تازه عبدالحمید اسماعیل‌زهی در نقش شخصیت مذهبی ارشد مدرسه مکی زاهدان می‌تواند متاثر از فعالیت زنان بلوچ باشد. او همچنین از افزایش نرخ دلار و وضعیت اقتصادی در ایران هم انتقاد کرد و از حکومت خواست به صدای مردم معترض توجه کند. او گفت: «نگهداری نظام تا زمانی ممکن است که ریشه مردمی داشته باشد. حکومت اسلامی خوب است تا زمانی که اکثریت مردم بخواهند، اگر عدالت بود، آزادی بود و به خواست مردم توجه می‌شد. نظام تا صد سال هم می‌ماند اگر به خواست مردم توجه می‌کردیم».
بر بنیاد گزارش‌های منتشر شده از هشتم مهر که به جمعه خونین زاهدان شهره شد، نیروهای امنیتی دست‌کم ۱۲۰ شهروند بلوچ را در زاهدان و دیگر شهرهای بلوچستان کشتند. دیده‌بان حقوق بشر ایران در آخرین گزارش خود جمعه خونین زاهدان را «مرگ‌بارترین سرکوب سال» توصیف کرده است.
هشدار مولوی عبدالحمید به جمهوری اسلامی درباره سرکوب معترضان
مولوی عبدالحمید، امام جمعه اهل سنت زاهدان، بار دیگر از سیاست‌های جمهوری اسلامی در سرکوب معترضان انتقاد کرد و هشدار داد که «با سلاح و نظامی‌گری، نظام نگه داشته نمی‌شود».
این روحانی در مراسم نماز جمعه روز دوم دی‌ماه گفت: «با قدرت و زندان نمی‌توان حکومت کرد. باید حمایت مردمی باشد تا این نظام ادامه پیدا کند. اگر مردم نارضایتی داشته باشند و حکومت را نخواهند، نگهداری هر نظامی در دنیا دشوار می‌شود.»
از آغاز اعتراضات اخیر در ایران که ابتدا واکنشی به جان باختن مهسا امینی، ۲۲ ساله اهل سقز، در بازداشت گشت ارشاد تهران بود، مولوی عبدالحمید بارها نسبت به تبعات سرکوب اعتراضات هشدار داده و از رهبران جمهوری اسلامی خواسته است که «صدای معترضان را بشنوند».
وی در اظهارات روز جمعه دوم دی ماه خود افزود: «همیشه گفته شده که انقلاب تا زمانی باقی می‌ماند که مردم بخواهند. نظام تا زمانی قابل بقاست که مردم حامی آن باشند… ما معتقدیم که مسئولان و مدیران ارشد کشور و رهبران، باید با ملت بنشینند و ببینند ملت چه می‌خواهند و چگونه می‌توانند موافقت آنها را جلب کنند.»
